De snelle onpersoonlijke reclamewereld kan content designer Lilian Adema niet meer bekoren. Liever werkt ze meer in verbinding met klanten en bedrijven. “Grote projecten doen. Magazines maken. Dat is waar mijn hart ligt,” vertelt grafisch ontwerpster Lilian Adema. Ze heeft er even over gedaan om erachter te komen dat ze deze richting uit wilde en voor die ene professionele stip op de horizon te gaan. “Het is nog niet zo lang geleden dat ik mijn werkzaamheden als zzp-er als een serieus bedrijf beschouwde. Al die jaren daarvoor stond mijn gezin op één. Mijn kinderen gingen altijd voor. Dat is nog zo, want ik kan dat onmogelijk anders doen, maar het is nu oké.” Terwijl ze die voor veel vrouwen herkenbare strijdbijl van zich regelmatig schuldig voelen naar de kinderen toe als er gewerkt werd, en andersom, groeide het besef van wat echt belangrijk voor haar is. Ze ging haar werk anders aanpakken.
‘Alsof het not done is om rond de dood iets moois te maken’
“Toen ik eenmaal op koers zat met mijn Studio Lima als content designer, want zo kun je een grafisch ontwerper tegenwoordig beter noemen, kwam corona. Ik had en heb veel klanten in de sportbranche en dat lag in één keer op z’n gat. Het is nu al twee jaar lang bedrijfsmatig behoorlijk spannend, maar ik ontwikkelde ondertussen een nieuw spoor. In mijn omgeving heb ik de afgelopen tijd veel mensen verloren. Het deed me beseffen dat we bij geboorte en huwelijk van alles mooi willen maken zoals kaartjes, foto’s, filmpjes, boekjes en ga zo maar door. Bij sterven doen we dat minder of helemaal niet. Als designer, die alles altijd sowieso mooi of mooier wil maken -of het nu om visitekaartjes gaat of een magazine- vond ik dat opvallend en best wel vreemd. Er lijkt op de dood nog een behoorlijk taboe te zitten. Alsof het not done is om daar iets moois mee te doen.”
Lilian ging zich verdiepen en kwam tot de conclusie dat die hele wereld rondom de dood helemaal niet transparant en zuiver in elkaar steekt. Op vele vlakken. Daarop was haar missie geboren. Ze heeft een ambitieus plan: die wereld transparanter én daarmee mooier te maken. “De eerste stap heb ik vormgegeven in mijn tweede bedrijf Valela. Ik ga in verbinding met mensen die niet lang meer te leven hebben en maak samen met hen een persoonlijke film aan de hand van foto’s en ander beeldmateriaal. Op deze manier streef ik ernaar om een zekere waarde toe te voegen aan die laatste levensfase. Op een zo mooi mogelijke manier.”
‘Ik zorg ervoor dat je nabestaanden en jezelf een groot cadeau geeft’
Op Clubhouse organiseert Lilian wekelijks een ‘room’ met de titel: de kracht van liefdevol loslaten’. “Door ontmoetingen, verbindingen leggen en met elkaar discussiëren, heb ik ervaren dat de dood helemaal niet eng is. De dood kan heel mooi zijn en zonder angst. Dat laatste is voor mij een belangrijk thema.” Haar hart gaat hier duidelijk sneller van kloppen. “Het komt ook door wat ik de afgelopen vijftien jaar zelf heb meegemaakt zoals een scheiding en het verlies van dierbaren. We doen best wel raar over afscheid nemen en vooral over de dood. We zijn ver afgedreven van het natuurlijke. We laten de dood eigenlijk niet toe. Een vriendin van mij wist dat ze over niet al te lange tijd afscheid van het leven moest nemen en zou overlijden. Wat ze deed? Heel hard werken. Dat was natuurlijk een overlevingsmechanisme van haar, maar waarom? Ik had er in haar plaats voor gekozen om iets te creëren voor mijn kinderen als herinnering zoals teksten of een film. Als je openstaat om je verhaal te delen, kun je zelf veel beter loslaten. Met de acceptatie van je eigen rouwproces, geef je jezelf en je nabestaanden een groot cadeau. En juist dat geef ik nu vorm in mijn bedrijf.”
‘Mijn grootste fout is dat ik het altijd alleen heb willen doen’
Op de vraag of Lilian nu meer met het hart dan met het hoofd werkt, antwoordt ze instemmend. “Als woorden en beelden uit je buik komen, zijn ze mooier. Dan ben je jezelf en dat is wat ik wil.” Daarentegen heeft ze zich de laatste tijd ook overgegeven aan dat hoofd in de vorm van nadenken over een verdienmodel voor haar bedrijf, zowel wat betreft het grafisch ontwerpen als het maken van de persoonlijke herinneringsfilms. “Kijk, mijn ouders vroegen mij nooit: wat doe je? Ze vroegen: draai je nog uren? Het voert te ver om daar hierop in te gaan, maar daar ligt misschien een vreemde relatie met geld en geld verdienen aan ten grondslag. Ik vond het altijd lastig om geld voor mijn diensten te vragen, maar ik weet nu dat het ook anders kan. Er is genoeg geld op de wereld. Als ik het nu goed regel en durf te vragen, hoef ik er ook veel minder over na te denken. Dan komt er ruimte en kan ik sterker in verbinding gaan met mensen en meer ‘geven’. Dat vind ik een veel mooier gebaar. Dat geven zit ‘m ook in het samenwerken met andere zzp-ers en creativiteit delen. Mijn grootste fout is dat ik het altijd allemaal alleen heb willen doen. Ik heb er nooit bij stilgestaan dat het ook anders kan. Dat doe ik nu wel. Daarvoor moet ik wel zorgen dat ik de zaken goed organiseer, meer zichtbaar ben en voldoende inkomsten heb. Dan gaat de druk eraf en komt er lucht.”
Ze is al flink op weg. “Ik neem iedere ochtend samen met een andere zzp-er de dag door. Wat staat er op mijn agenda en wat op de jouwe? We nemen ook een langetermijnplanning door. Door dit contact gebeurt er gewoonweg veel meer. Het verrijkt. Ik durf inmiddels hulp te vragen als ik iets lastig vind en zie dat niet meer als een zwakte. Ik kan prima groot, stoer en zelfstandig zijn, maar samenwerken is leuker.”
“Waar ik over vijf jaar sta? Dan woon ik midden in de natuur en kan ik in alle vrijheid locatie ongebonden werken. Ik heb dan, samen met anderen, een platform gecreëerd waarmee iedereen die dat wil een uitvaart kan regelen op zijn of haar manier. De uitvaartondernemer hoeft van mij niet van het toneel te verdwijnen, maar die branche kan wel een stuk transparanter. Er zijn in die wereld drie grote reuzen. Ik zou de kleine ondernemers veel meer kansen willen bieden om het op een integere manier te organiseren. En het dan ook heel mooi vormgeven, natuurlijk.”
Lilian Adema (45) is opgeleid aan het Grafisch lyceum Zwolle. Met Studio Lima maakt zij content design en haar tweede bedrijf Valela is gespecialiseerd in uitvaart vormgeving met persoonlijke herinneringsfilms.
