‘Ik ben een schatzoeker’
Haar enthousiasme voor het vak spat ervan af. Nynke-Rixt Jukema is naast een gepassioneerde architect een even bevlogen verhalenverteller. Eigenlijk is ze een vertellende architect. Bij iedere opdracht graaft ze diep.
Die zoektocht naar verhalen is haar kracht. “Maar ik word er soms ook op afgerekend,” vertelt Jukema (43). “Het kapitaal en de kwaliteiten van een omgeving, daar gaat het mij om. Juist dat wil ik inzetten bij welke creatie dan ook. Het gaat er niet om een zo hoog mogelijke uitkijktoren te bouwen, het gaat erom iets zichtbaar te maken van en in de omgeving. Het verhaal van de natuur en de mensen te vertellen. Als dat met een minder hoge toren ook kan, waarom zou je dan zo’n enorm ding bouwen. Helemaal niet nodig.”
Ze kan zich behoorlijk opwinden over het feit dat ze als vrouwelijke architect niet altijd voor vol wordt aangezien. “Mensen menen vaak dat werken vanuit gevoel en emotie geen waarde heeft, maar voor mij zit daar juist de kracht. Denk maar eens aan de duisternis en de stilte. Ik ben opgegroeid in Zwarte Haan. Daar ervaar je nog echt die twee aspecten van de nacht. Dat is van een hoge kwaliteit en dat heeft veel waarde. Ik wil dat met mijn werk vertellen en laten zien.”
Dat wordt niet altijd door vooral haar mannelijke collega’s gewaardeerd. “De bouwwereld wordt geregeerd door makelaars en projectontwikkelaars. Vooral mannen. Als architect mag je dan invullen wat zij bedacht hebben. Als dat alleen het uitgangspunt is, ben ik totaal inspiratieloos. Zo’n architect wil ik liever niet zijn. Ik reken vooral met de e van ecologie en emotie. Niet alleen met de e van euro’s. Ik probeer bijzondere plekken te creëren. Als dat lukt volgt de e van enthousiasme en vervolgens is er de e van energie. Dan gebeurt er wat. Dan is er beweging en dat is precies de bedoeling. Uiteindelijk wordt zo’n plek dan meer waard en krijgt het meer waarde, ook in euro’s.”
Ik ga wadlopen als het in mijn hoofd te druk is
“Of ik echt een zakenvrouw ben? Ik heb vanaf mijn 25ste een eigen architectenbureau, NRJ Architectuur. Momenteel ben ik bezig om een oude Vitens locatie, het aanjaagstation bij Goutum, te verbouwen tot kantoor. Maar dat niet alleen. Het moet ook een bruisende ontmoetingsplek worden, waar creativiteit en inspiratie de boventoon voeren. Waar werken, onderwijs, kunst en architectuur samenkomen. Er is veel natuur rondom, ook al zou je dat niet denken omdat het aan een druk kruispunt ligt. Maar het is er wel. Bovendien is het de plek van de oude Middelsee. Dat doet wel iets met mensen, zeker met mij. Ik ben bij de zee geboren. Ik heb iets met zee, de dijk en zeewind. Dat geeft me lucht. Ik kan mijn gedachten beter ordenen bij zee als ik druk in mijn hoofd ben. Dan ga ik bijvoorbeeld wadlopen.”
“Ik vind de Waddenkust echt heel erg mooi, en ook nuttig. We zetten er veel kunst neer, maar die duisternis, stilte en frisse lucht spelen juist daar een belangrijke rol. Dat wordt naar mijn mening nog niet echt gezien en opgepakt. Ik begrijp daarom ook niet dat bijvoorbeeld astmacentra, iets waar ik affiniteit mee heb, in het westen van ons land worden gebouwd, terwijl we in het noorden veel schonere lucht hebben, meer ruimte en meer licht. Veel mensen zijn het daar wel mee eens, maar niemand doet er iets mee. Nu blijven mensen in het drukke westen hangen of nemen een vliegtuig naar Spanje, maar een uurtje in de auto naar de Waddenkust dat komt niet in ze op, omdat dat ook niet wordt gefaciliteerd. Dat vind ik echt een gemiste kans. Je kunt heel veel boerderijen en andere panden ombouwen tot prachtige centra waar die frisse lucht gewaardeerd wordt. Recreatieve ondernemers zouden zoiets op kunnen pakken. Hier liggen kansen, en daarvoor moet je soms met een andere blik naar een gebied kijken.”
Slechts 12 procent van de directeuren is vrouw
“Op die manier wil ik mooie dingen maken, met mooie mensen. Dan is het zo jammer dat vrouwen elkaar vaak als concurrenten zien, want ze verdienen een plaats binnen het architectenvak. Inmiddels studeren er evenveel vrouwen als mannen af als architect. Sterker nog; dat is al dertig jaar zo. Maar wat laten cijfers zien? Slechts 12 procent van de directeuren van architectenbureaus is vrouw. Hoe kan dit? Het is als vrouw inderdaad lastig om in dit vak te overleven. Veel werkende vrouwen krijgen op een gegeven moment kinderen, en het is nu eenmaal geen 9 tot 5 job. Maar er lijkt meer aan de hand.”
“Ik heb zelf laat kinderen gekregen. In die jaren daarvoor heb ik al een behoorlijk portfolio op kunnen bouwen en heb mooie prijzen gewonnen. Ik werd lange tijd het aanstormend talent genoemd. Toen kwam de bouwcrisis, maar gelukkig had ik die stevige basis. Nu neem ik echt de tijd voor opdrachten om draagvlak te creëren en iets sterk en zinvol neer te kunnen zetten, met een gerichte focus. Ik wil altijd een uniek antwoord creëren op het alledaagse. Ik wil de opdrachtgevers de kwaliteiten van een gebied laten zien en voelen, en het project de kans geven te groeien tijdens het maakproces. Dat vraagt om gedegen onderzoek. Dat vraagt om op het opdiepen van het verhaal. Verhalen waar ik mensen in mee kan nemen. Op die manier krijgt een project kwaliteit. Een gelaagdheid waardoor mensen zich ook gehoord voelen. Je zou kunnen zeggen dat ik een soort schatzoeker ben. Ik leg als ondernemer de lat voor mezelf bewust hoog. Ik lijk dan op sommige momenten een dromer, maar sta altijd met mijn beide benen op de grond en soms zelfs letterlijk met mijn voeten in de klei.”
